subsidiënten | colofon

Tagcloud: UIT / AAN

Review Badgast 2010 & Preview Badgast 2011

badgast | 2011-02-21 09:23:57

Review Badgast 2010 | Preview Badgast 2011
Het huidige kustlandschap is een landschap waarin wordt gestreden voor functionele, commerciële en recreatieve belangen. Met het project BADGAST onderzoeken we samenhangende culturele connotaties die van invloed zijn op beleving en verbeelding van de zee.
Badgasten - kunstenaars en wetenschappers - ontsluiten narratieve en stedelijke weefsels die voortkomen uit deze specifieke locatie aan de kust, maar hun wortels en daarmee transparantie vaak hebben verloren. Ze vormen allianties met bewoners en professionals en maken in hun projecten het complexe kustlandschap leesbaar en ervaarbaar.

‘The sea belongs to everyone and thus to no one’  - woorden waarmee de grootste publieke ruimte ter wereld is gedefinieerd en tegelijkertijd ongearticuleerd blijft. Juist de kunsten en wetenschap zijn in staat de ruimtelijke en maatschappelijke kwaliteiten – en knelpunten - van de zee te articuleren en voor publiek op verrassende wijze toegankelijk te maken. Kunstenaars, vormgevers, architecten en wetenschappers zijn de pioniers van een ander denken over en een nieuw ervaren van de kwaliteiten van de zee. Op deze wijze worden de zee en kust getransformeerd van terrein voor consumptie en recreatie tot onderwerp voor serieuze dialoog.


Foto: Eliane Bots

 

BADGASTEN 2010
Beleving van de kust gaat gepaard met de vooronderstelling dat er fysieke ruimte en mentale vrijheid is aan zee. Verschillende badgasten onderzochten deze aanname. Filosoof Bram Esser onderzocht ontsnappingstechnieken in dit grensgebied aan zee, ontwerper Francois Lombarts ontsnapte aan zijn computer door de regelgeving versus toe-eigening van de kust fysiek (ook ’s nachts) in kaart te brengen, en het Oostenrijkse collectief Collabor ondervond de onmogelijkheid van het werkelijk bouwen van een ‘Phantom Island’ in dit overgereguleerde kustgebied. Op meer filosofische wijze komt het begrip liminaliteit (dat men zich tussen twee werelden bevindt, of op de drempel van een overgang) terug in de uitwerking van de grafische novelle ‘The Night’s  Last Quarter’ door tekenaar Ibrahim Ineke.  Zoals stedenbouwkundige Jan de Graaf stelt: ‘De kust is een overgangsgebied van zee naar land, een gebied dat niet van de zee noch van het land is. De kust is een mentale dimensie’. Installatiekunstenaar Gemma Pauwels gebruikte deze ‘tussenruimte’ om een nieuwe richting voor haar werk te onderzoeken. Zij verliet haar bekende tekenachtige werkwijze en startte – gedreven door de onontkoombare grootsheid van de nabije zee - een parallel onderzoek naar haar werk en de maakbaarheid van de kust en het onvermogen om controle te hebben over natuur.

We veranderen niets aan de zee maar stellen haar wel in een ander daglicht. Badgasten richten je blik op een andere manier, waardoor de wereld om je heen niet verandert, maar je perceptie van die wereld wel. In de dagelijkse realiteit ontstaat een lichte verschuiving, haast surrealistisch, een beetje vervreemdende sensatie waardoor diezelfde wereld van even tevoren nooit meer dezelfde is.  Na het onderzoek ‘Zeezicht in de stad’  door architect Vesta Kroese richt je wandelend door de stad je blik op de zolders en bedrijfskantines waar zij zeezicht vond.  Haar onderzoek opent nieuwe perspectieven naar een meer sensitieve stedenbouw aan de kust, een conceptuele dimensie die terugkomt in het ‘Badgastkado’ van collectief Isebuki (AT): zij schonken Scheveningen een Oostenrijkse berg aan zee. In hun project ‘Vrij op zee’ voegde Isebuki met dagelijkse tijdelijke interventies poëzie toe op plekken waar ze die vonden. Vervolgens werden hun uitspraken door wind, regen en ‘locals’ getransformeerd tot nieuwe uitspraken.
Deze tijdelijke toe–eigening en culturele mobiliteit kenmerkt het toeristische kustlandschap, zoals Sjaak Langenberg en Rosé de Beer schetsten in hun project ‘Nothing but the sea between us’ - over de relatie Great Yarmouth (UK) en Scheveningen.  In 10 scenario’s reageren zij op wederzijdse beïnvloeding van kusten en kustbewoners en verbinden zij in hun onderzoek historie met toekomstvisie.

Meten is weten, ook in de relatie mens en natuur. Landschapsarchitect Ronald Boer bouwde samen met kunstenaar  Valerie Dempsey (UK) een ‘Beach Laboratory’ en toonden in processen van ontzilting hoe het zoutgehalte verandert naarmate de mens meer barrières opwerpt aan zee (zee,1e haven, 2e haven, sluis en waterwingebied in de duinen). De Australische kunstenaar James Geurts onderzoekt wereldwijd zeefenomenen. Hij ontwikkelde een speciaal GPS-device om te tekenen in zee als hij surft. Hij ontdekte de bijzondere wijze waarop de zon ondergaat aan deze kust. Dit ontlokte ‘Drawing Horizon’, zijn site-specific lichtinstallatie die tijdens halve maan en halftij op zonenergie de afterglow van de zonsondergang tot een haast tactiele ervaring maakte. Fotograaf Danilo Murru (IT) reisde naar de Wadden om met wetenschappers van het NIOZ (Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee) en zeespecialist Jan de Graaf  (‘het nut van eb’) de invloed van getij vast te leggen tijdens volle maan.  Zowel met de werken van Geurts als van Murru ontstaan series die deze locatie in Scheveningen verbindt met hun wereldwijde onderzoeken naar de relatie mens en natuur in ruimte en tijd. Fotograaf/filmer Sieko Kloosterhuis legde deze dubbele dualiteit vast in 2 werken: het fotoboek ‘Tranenzee' en de video 'Samenzijn'. Bovendien verrijkte hij Badgast met het recept voor ‘Verse Scheveningse Havenhoofd-Mosselen’.
Lokale rijkdom in vindplaatsen voor voedsel is op interactieve wijze ontsloten tijdens 3 fietsexpedities ‘Groenten uit Scheveningen’ door voedselkunstenaars Annechien Meier en René Jansen. In de rafelranden van de kust, haven en duingebied ontdekten zij samen met bioloog Bart Achterkamp eetbare zilte gewassen en bereidden ‘on site’ gerechten en zeebonbons met hun vondsten. 

De inbreng van (lokale) kennis en ervaring door bewoners en professionals verrijken de projecten van Badgast. Satellietgroep kan voeding geven aan haar badgasten, ondermeer door het onderzoek ‘Op Scheveningen’. Voor woningbouwcoöperatie Vestia Den Haag Scheveningen onderzochten we de invloed van de zee op wonen, werken en recreëren aan de kust (2009-2010).  Dit onderzoek is gepresenteerd aan 24 stakeholders, van museumdirecteuren t/m bewoners. Deze kennis en contacten vormen een sociaal en stedelijk vlechtwerk waar badgasten op verder kunnen bouwen. In 2011 zal dit verder uitgewerkt worden in de vorm van samenwerking in workshops of interviews in verschillende Badgastprojecten.

CINEMA AAN ZEE
Naast het jaarrond programma met Badgasten programmeren we de openlucht Cinema aan Zee @ Badgast.  Gastcuratoren Maarten de Kroon en Channa Boon stelden in 2010 filmavonden samen met documentaire en conceptuele werken over de zee, waarbij hun eigen werk het vertrekpunt vormde.
Maarten de Kroon (documentaire ‘Hollands Licht’, 2004) koos als thema’s het Licht, de Kunst en de Vis, met bijdragen van ondermeer René Daalder over Bas Jan Ader (‘Here is always somewhere else’, 2007) , Jan Dibbets ('6 Hour Tide Object With Correction of Perspective',  2009, courtesy Postscapes/SKOR), klassieker 't Schot is te boord' (Herman van der Horst, 1951) en het eigentijdse 'The End of the Line' (2009).
Channa Boon (‘Limpiar el Museo’, 2008) stelde een meer politiek programma samen met bijdragen uit Bolivia en Georgië en ondermeer 2 films van Joris Ivens (‘Indonesia Calling’, 1946 en ‘...à Valparaiso’, 1963). Het 3e en laatste deel van haar programma was de lezing door Wipke Iwersen over haar project ‘De Windvinder – Expeditie naar de oorsprong van de wind’. Iwersen bouwt onbemande tegenwindgedreven schepen; zij bouwt een legende.

Het succes van deze lezing is voor ons aanleiding om in 2011 een serie lezingen te programmeren door ‘visionairs’. Voor dit programma hebben Filip Jonker (kartonnen sleepboot De Furie), Theo Jansen (Strandbeesten), Hugo Schuitemaker (Zeeliefhebbers) en Esther Polak ism Ivar van Bekkum (onderzoek vis en mobiliteit) al toegezegd.
Vaste filmoperator is Boris Duijneveld. Verwachtte 1e gastcurator voor de Cinema in 2011 is David Horvitz (USA).

Foto, film en video nemen een steeds belangrijker plaats in, voor registratie van de badgastenpresentaties of voor onderzoeksprojecten zoals CCC @ Istanbul 2010. Ons archief met een ‘eigentijdse zeecollectie’ groeit en onlangs is de nieuwe archieffunctie toegevoegd aan deze website.
We werken met een pool van (jonge) fotografen en filmmakers die presentaties documenteren, verzamel dvd’s samenstellen of  speciaal filmmateriaal ontwikkelen, zoals de roadmovie ‘Fieldwork’ door Eliane Esther Bots (2010), over de Zuid-Hollandse kust, ism Jan de Graaf voor CCC. Op deze wijze vergroten zij hun ervaring en portfolio. 
In 2011 willen we starten met een ‘pool of critics met peer review groep’. Met het Domein voor de Kunstkritiek en ervaren redacteuren van ondermeer Tubelight is een pool van (jonge) kunst/architectuur/stedenbouw critici in voorbereiding, om in tekst te reflecteren op presentaties en ontwikkelingen.

PUBLIEK
Onderzoek en experiment aan zee over de zee staan steeds centraal en bij ons publiek leeft het gevoel ‘mee te pionieren’ als ze presentaties en/of filmavonden bezoeken. Publiek geeft aan te komen voor 1 het programma, 2 voor de locatie Badgast @ FAST aan zee en 3 voor netwerken. Het bereik van publiek via internet en sociale media is vele malen groter als het werkelijke fysieke publieksbezoek. Dat blijkt ondermeer uit het verzoek van Rijksbouwmeester Liesbeth van der Pol om mee te werken aan het programma Badplaatsen van AVRO KunstUur en de lezing over Satellietgroep ihkv ‘kennis en onderzoek’ aan de Studium Generale van St Joost Academie in Breda. Satellietgroep verzorgde ook een presentatie tijdens City Camp door de Haagse Stadsridders over Hergebruik. 

Organisaties zoals  Nieuwe Garde, Stroom (Invest) en HAAC (Haagse Architecten Cafe) nemen een bezoek aan Badgast op in hun programma en Satellietgroep presenteerde voor de 3e keer een bijzonder programma tijdens de landelijke Dag van de Architectuur. In 2010 namen we deel aan buitenlandse werkreizen van Stroom (Brussel en Parijs) en Transartists (Ruhr 2010). Artikelen in Metropolis M, Archined, DH//, SCH Forever, AWM,  op Trendbeheer, in Architecture Review, deelname aan Avro Kunstuur en Discovery Travel, onze stand op het Haags Uit Festival in september 2010 en deelname aan Art Pie Istanbul vergroten de bekendheid van Satellietgroep en Badgast.

SAMENWERKING
Satellietgroep werkt steeds nauwer samen met Haagse, landelijke en internationale  initiatieven, organisaties en instellingen. 
James Geurts (AU) heeft - na zijn verblijf als Badgast in 2010 - zijn onderzoek een maand voortgezet vanuit de DCR Gueststudio, ondermeer met studenten van het Koninklijk Conservatorium. In 2011 komt James voor 4 maanden terug als co-curator van Satellietgroep; hij verblijft dan weer in de DCR Gueststudio.
 Simone Knaapen (socioloog, badgast 2009) heeft zomer 2010 de tentoonstelling ‘Gaan als ze er staan, 40 jaar surfcultuur op Scheveningen’ mede georganiseerd in Muzee. In voorbereiding is een Gastproject van Esther Polak en Ivar van Bekkum ism Peergroup. Peergroup heeft een portable artist in residence en zet deze mogelijk in 2011 gedurende 6 weken naast Badgast.

Satellietgroep heeft samen met 3 andere Haagse initiatieven (1646, Locatie Z, Baracca) deelgenomen aan de Art Pie 2010 Istanbul, ihkv Istanbul Culturele Hoofdstad. In totaal presenteerden 19 Nederlandse initiatieven hun werk in Istanbul: M4 Gastatelier, ZetFoundation, Ground magazine, IRFAK, Cacaofabriek, kuS, HUP, PLANETART, Basement Projects, Palatti, Noordkaap, De Service garage, EEA, P/////AKT en het Sandberg Instituut.  Naast de tentoonstelling met 14 videowerken (NL + TR) die reflecteren op de conceptuele, sociale en urbane invloed van de zee, organiseerde Satellietgroep een meeting met lezingen door filmmaker Maarten de Kroon, kunstenaars James Geurts (AU) en Cevdet Erek (TR) en Ceren Erten, namens het Nederlands Consultaat Generaal in Istanbul. Verder organiseerden we een ‘coastal research’ met stedenbouwkundige Orhan Esen (TR) met de deelname van 9 Haagse stedenbouwkundigen (DSO), en we gaven een lezing aan studenten van de KOC Universtiteit. Gemeente Den Haag, Stroom en de Mondriaanstichting hebben onze deelname mede mogelijk gemaakt. 
Het onderzoek CCC van Satellietgroep voor Istanbul wordt in 2011 vervolgd in de Cinema aan Zee en krijgt mogelijk in 2012 een vervolg in Turkije, in het kader van 400 jaar handelsbetrekkingen NL – TR.

SAMENVATTEND
De kust is een complex en boeiend onderzoeksterrein: zee en kust, de Scheveningse situatie met conflicterende belangen, erfgoed en het dorp, de ontwikkeling van visserij en het fenomeen badplaats, de nabijheid van een grote stad, bescherming tegen de zee en innovatieve  mariene ontwikkelingen, stedenbouwkundige masterplannen, grootschalig toerisme en ‘nieuwe’ (sub) culturen stimuleren het denken over cultuur, cultureel erfgoed en culturele identiteit, geënsceneerde werkelijkheden en invented traditions in een maakbaar landschap.
Het lokale onderzoeksterrein van Badgast in Scheveningen/Den Haag/Nederland verbindt zich met mondiale vraagstukken. In de onderzoeken ‘Op Scheveningen’ (2009 -2010)  en 'CCC @ Istanbul'  (2010) constateren we dat de publieke factor van het grootste belang is om toekomstscenario’s voor kustgebieden te kunnen ontwikkelen.

PROGRAMMA 2011
Uit de 32 aanvragen voor een werkperiode @ BADGAST hebben we een programma samengesteld dat beantwoordt aan de transdisciplinaire werkwijze van Satellietgroep en het bijzondere onderzoeksterrein van Badgast. Naast ervaren kunstenaars en wetenschappers uit binnen (17) – en buitenland (9)  bieden we ook jongere badgasten graag de ruimte om door een periode van intensief onderzoek  een professionele ontwikkeling in hun werk te realiseren.
Centraal in de programmering staan de badgasten, hun verblijf, onderzoek en presentatie. Daarnaast is dit jaar een EXTRA programma met aan de zee gerelateerde projecten die Satellietgroep faciliteert met kennis en contacten,  omdat ze inhoudelijke verwantschap tonen en in de directe omgeving plaats zullen vinden. Verder programmeren we de Cinema aan Zee @ BADGAST en nieuw dit jaar zijn de visionaire Talks @ BADGAST. Samenwerking en internationaal onderzoek staan op de agenda en de publicatie ‘GASTlandschap’ is in voorbereiding.

BADGASTEN 2011
Voor het eerst starten we in 2011 met voorbereidende gesprekken en korte verblijven in Badgast, om de werkvoorstellen op locatie te toetsen, contacten te leggen die belangrijk zijn voor de onderzoeken, om concepten aan te scherpen.
Opvallend zijn dit jaar de projecten waarbij het ontsluiten van narratieve, mariene en stedelijke kust en zeefenomenen centraal staan. Geschiedenis wordt gereflecteerd in het hedendaagse en er worden toekomstscenario’s ontwikkeld.  Bronnen in literatuur, muziek, beeld en geluid maar ook interviews en workshops met lokale bewoners en professionals voeden de onderzoeken.
We verheugen ons op de dimensies van de voorgestelde onderzoeken, die op bijzondere wijze dit complexe kustgebied in kaart zullen brengen. Zoals ontdekkingsreizigers ‘Terra Incognita’ in kaart brachten, op zoek naar de mythe van ‘Terra Australis Incognita’ (het Onbekende Zuidland waarvan men veronderstelde dat het op het Zuidelijk halfrond lag) onderzoeken badgasten ‘Mare Incognita’ – op locatie, om de hoek in Scheveningen.
Fabrice Schomberg merkte onlangs op het strand voor Badgast op: ‘We’re producing heritage at Badgast’.

Nathalie Fixon en Nadine O’Garra (F) kiezen speciaal voor het drukke zomerseizoen. Het wachten van de vissersvrouw bij de vuurbaak in contrast met het vluchtige massatoerisme vormt de verhaallijn in hun onderzoek naar lichtvervuiling aan zee. Jacolijn Verhoef en Aram Tanis (KR) starten een filmisch onderzoek vanuit de persoonlijke geschiedenis van de vader van Aram, die zeevaarder was en de watersnoodramp in Zeeland van nabij beleefde. Guiseppe Licari (IT) en Cristina Ampatzidou (GR) vergaren narratief erfgoed om een eigentijdse mythe vorm te geven, terwijl Fabrice Schomberg Badgast transformeert tot ‘condensed production and presentation unit’ om - met verschillende makers en publiek - te onderzoeken in welke media een verhaal kan communiceren met publiek. Mariëlle Videler verzamelt zowel historische, conceptuele, wetenschappelijke als intuïtieve informatie op locatie voor haar installatie over ‘kuren’ aan zee. Esther Kokmeier en Henrik Jan Haarink reflecteren op vermaakarchitectuur met hun voorstel voor een ‘Windhuis’.
Jan de Graaf brengt met zijn kennis van cartografie de verzonken maritieme geschiedenis en de hedendaagse strijd om ruimte op zee in kaart. Frank Bloem en Edwin Deen vormen Badgast om tot zend- en ontvangststation tussen land en zee om een multimediale geo-sociale landkaart samen te stellen. Carmela Bogman onderzoekt samen met medewerkers van Bureau Hosper het strand als stedelijke ruimte. Vanuit de Strandnota (regelgeving aan de kust) verwachten zij een perspectief op toekomstig ruimtelijk gebruik te schetsen.
Eliane Esther Bots is regelmatig bij Badgast voor foto- en videoregistraties. Zij kiest in haar voorstel speciaal voor de winterperiode omdat Scheveningen dan een verloren indruk maakt. Een sensatie die volgens haar potentie heeft voor het ongedefinieerde en het onbegrensde, en die zij herkent tijdens haar werkreizen naar ondermeer Rusland.  

BADGAST
De gestapelde hergebuikte zeecontainers die samen het gastenverblijf met werkcontainer vormen is het ontwerp van Refunc recycle architecten.
Naast de prachtige en praktische martrashoezen door mode- en textielontwerper Lidewij Corstiaans is BADGAST inmiddels verrijkt met een 'Hangende Keuken' door Boris Duijneveld. Deze keuken is gemaakt van hergebruikte silo's en hangt binnen aan een deur van de werkcontainer: bij mooi weer zetten badgasten de deur open en koken buiten, bij slecht weer koken ze binnen. De hangende keuken kan worden losgekoppeld als voor een presentatie de werkcontainer leeg moet zijn.

MINI BADGAST
Voor CCC @ Istanbul heeft Refunc op kofferformaat de MINI BADGAST gemaakt, die past in een overheadlocker van een vliegtuig. MINI BADGAST heeft een schaalmodel Badgast met een klein scherm zoals de Cinema aan zee. In de achterwand van de koffer zit een dvd speler waar we werk tonen van Badgasten. Na Istanbul hebben we de MINI BADGAST als presentatieunit gebruikt voor verschilende bijeenkomsten, tijdens de mede georganiseerde Haagse Cultuurborrel en tijdens de Strandbeurs 2011 in het ADO stadion.

Projecten van Satellietgroep worden mogelijk gemaakt door de gemeente Den Haag, Stroom, Fonds 1818, Het Prins Bernhard Cultuurfonds Zuid-Holland, Fonds BKVB en de  Mondriaanstichting.

bg1.jpg
artist new cultural sea badgast project from water art zee was research satellietgroep dat scheveningen artists with zandmotor coastal