subsidiënten | colofon

Tagcloud: UIT / AAN

'In mijn straat is ooit een schip vergaan'

| 2013-04-08 12:03:28

Curator Jacqueline Heerema over Stellingname:
Het concept, een interpretatieve gemeenschap, subjectieve cartografie en innoverend erfgoed.

'In mijn straat is ooit een schip vergaan.'
Quote: Thea Gerritsma, bewoner en kunstrondleider voor het Kunstfort.

Betekenis ‘Stellingname’ :1) Bewering 2) Houding 3) Mening 4) Oordeel 5) Positie 6) Standpunt 7) Standpuntbepaling 8) Thema
Link naar een grafische weergave van woordverbanden van Stellingname:
http://synoniemen.net/grafisch.php?zoekterm=stellingname



Wie bepaalt wat?
Stellingname gaat over onze relatie met water, land en innoverend erfgoed. Hoe kunnen we die relatie onderzoeken, wat kunnen we ontdekken, en op welke wijze kunnen deze ontdekkingen bijdragen aan beter begrip van onze dagelijkse omgeving? Onze relatie met water en land in verleden, heden en toekomst is een zaak van iedereen. Gaan we in verzet, passen we ons aan of zoeken we nieuwe posities?

Interpretatieve gemeenschap
Satellietgroep nodigt samen met Kunstfort bij Vijfhuizen kunstenaars en wetenschappers uit om met lokale ‘kenners’ als partners het gebied bloot te leggen, waarbij lokale kennis en narratieven zich verbinden aan observaties en onderzoeken. Op deze wijze worden het gebied en haar bewoners geactiveerd en wortelen de projecten en daaruit voortvloeiende voorstellen of ‘stellingnames’ in de verschillende gemeenschappen.
Iedereen, ook u kan bijdragen vanuit persoonlijk en professioneel perspectief, aan een meer duurzame, culturele, historisch transparante, maatschappelijk gewortelde en op de toekomst gerichte ontwikkeling van het waterlandschap waarin we leven.
Stellingname vraagt een actieve houding. Gastcurator Jacqueline Heerema gebruikt de term ‘interpretatieve gemeenschap’. Stellingname is een open uitnodiging voor dialoog over water en land.  De gekozen methode is veldwerk. Met een ‘open mind’ als voorwaarde om te kunnen ‘ont’dekken.

Een emmer
De grootste opgave waar Nederland als deltaland voor staat is onze omgang met water en land. De zeespiegel stijgt, het land klinkt in, de zout/zoet water balans raakt verstoord en rivieren zijn te droog of te vol. Duurzame omgang met water is van groot belang voor iedereen. Nederland is een aantrekkelijk land om in te wonen en werken, maar ook een kwetsbaar land. De fragiele balans tussen mens en omgeving staat steeds onder druk door klimaatverandering, economische en politieke processen. Het verkennen, onderzoeken en op verschillende manieren zichtbaar te maken van onze relatie met water en land draagt bij aan een beter begrip van de opgaven waar we met z’n allen voor staan in Nederland, en daarbuiten.
Water is n.l. fluïde. Je hebt een emmer nodig om water te kunnen bevatten. Of begrip van deze polder.

Beleving en kennis
Nederland kenmerkt zich door een rijke én innoverende cultuurhistorie op het gebied van de kunsten én watermanagement. Deze twee unieke cultuurhistorische domeinen zijn complementair en samen vormen ze het geheel dat Satellietgroep aan elkaar verbindt, ook tijdens de manifestatie Stellingname. Waardevol in deze is het begrip 'cultuurlandschap' als typering van ons deltalandschap. Oerhollands, en niet direct waarneembaar voor de argeloze bezoeker. Transparantie - zichtbaar en ervaarbaar maken - van dit 'man made' landschap is het doel.

Heerema heeft voor Stellingname de term ‘innoverend erfgoed’ bedacht. Binnen het erfgoed-denken bestaat ‘innovative heritage’ vooral als het zoeken naar nieuwe vormen van beheer, behoud en ontsluiten van erfgoed. ‘Innoverend erfgoed’ gaat uit van een actieve dynamische rol van het water en land zélf als actoren in vernieuwend denken. Wat kunnen we leren van de wisselwerking tussen land en water en op welke wijze kunnen artistieke onderzoeken bijdragen aan het ontwikkelen van nieuwe inzichten? Verbeelding en beleving zijn de katalysatoren in dit proces. Kunstenaars (in de meest brede zin van het woord) verkennen nieuwe denkrichtingen en blikvelden waaruit we nieuwe zienswijzen en inzichten kunnen destilleren.

De polder observeren, verkennen, beleven en ontdekken
In de Haarlemmermeerpolder komt op verrassende wijze een groot deel van de Hollandse watergeschiedenis samen. Wat kan je waarnemen in de polder? Een stapeling van natuurlijke, sociale, militaire en waterbouwkundige geschiedenis: van Waterwolf tot inpoldering, van militaire stelling tot recreatielandschap.

Na de laatste IJstijd veranderde de ijzige toendra door een stijgende zeespiegel in een Hollands kustlandschap met strandwallen en lagunes. De zee breekt af en toe door de duinenrij, zet klei af en rivieren voeren uit Europa zand, grint en klei aan. Er ontstaat veen door afstervende plantenresten.
De sociale geschiedenis gaat terug tot de eerste pioniers die zich rond het jaar 1000 vestigden op de veengronden aan de binnenduinen. Veen = brandstof. Uit meren en meertjes ontstond het Haarlemmermeer als een binnenzee en Vijfhuizen was een landtong. De bijnaam van deze binnenzee was de ‘Waterwolf’ die dorpen (ook Vijfhuizen) opgeslokte. Een natuurlijk en militair strijdtoneel met grote overstromingen en onder meer de zeeslag tussen de Spaanse Vloot en Watergeuzen.
Al in 1615 zijn er plannen voor drooglegging, maar pas in 1849-1852 ontstaat door innovatief droogmalen met drie stoomgemalen de Haarlemmermeerpolder. De zware klei maakt teelt van aardappels, suikerbiet, tarwe en ui mogelijk, later ook koolzaad en bloembollen.
Van 1885-1914 wordt de Stelling van Amsterdam aangelegd in een kring van ca. 15 kilometer rond het centrum van Amsterdam. In geval van oorlog kon de regering en het leger zich binnen de Stelling terugtrekken met onder meer eigen drinkwatervoorzieningen. Indien nodig kon het gebied buiten de Stelling door inundatie (onder water zetten van land) de vijand op afstand houden. Fort Vijfhuizen wordt aangelegd op een zandophoging. Op het dak van het Fort ligt tot op heden een meter duinzand dat door filtering van regenwater een eigen drinkwatervoorziening mogelijk maakt, maar nu verdwijnt het water in het riool. Opmerkelijk is ook dat in de 2e Wereldoorlog ‘omgekeerde inundatie’ werd overwogen om de aftocht van Duitsers via Noord Nederland te bemoeilijken.
De drooggemalen polder Haarlemmermeer is omringd door 65 km Ringvaart die de woonkernen verbindt en wordt doorsneden door de Geniedijk. Binnen de polder groeit luchthaven Schiphol met een internationale bedrijvenzone, en is een landschapspark in ontwikkeling met dijken om het vlieglawaai te absorberen. Park 21 is in ontwikkeling met mogelijke waterberging door overvloedig rivierwater door smeltende gletsjers. Pompen met eb en vloed moeten de toestroom van zout water ten opzichte van zoet water reguleren, terwijl in de polder zoute kwel opborrelt en voedselproductie voor de metropool een meer biologisch karakter krijgt. Nieuw stedelijk wonen vraagt om recreatie die aansluit bij verschillende leefstijlen en leeftijdsgroepen. Groei en krimp vraagt om flexibiliteit.
(diverse bronnen)


De 'Waterwolf'


Polderverkaveling 1855


Stelling van Amsterdam 1891

Polderwaterkaart Francois Lombarts voor Stellingname 2013

Over de projecten:
Hoe kan je de polder verkennen en in kaart brengen?
Ontwerper Francois Lombarts zwemt sinds januari 600 km door alle vaarten, sloten en greppels. Onderweg documenteert hij zijn bevindingen die als residuen aanspoelen in het Kunstfort voor verdere reflecties. Kunstenaar Marjolijn Boterenbrood verbindt deze polder aan deltagebieden elders. Landschapsarchitect Ronald Boer onderzoek de prijs van verzilting. We hebben heel veel schoon water nodig om de polder door te spoelen en schoon en gezond te houden, kostbare processen die niet voor iedereen zichtbaar zijn. Filosoof Bram Esser schreef '10 regels voor het nieuwe reizen' als start voor ‘Dwaaltochten door Schiphol’. Kunstenaar Jacqueline Verhaagen onderzoekt de wisselwerking tussen poldertechniek en -poëzie. Stedenbouwkundigen Jan de Graaf en Robert Schütte verkennen het kruispunt van de militaire en de toeristische blik. Methodes voor observaties en instructies volgen.....

Over Jacqueline Heerema:
Gastcurator Jacqueline Heerema (Den Haag, 1958) stelt voor het Kunstfort bij Vijfhuizen met makers en co-makers de manifestatie 'Stellingname - water, land & innoverend erfgoed' samen. Heerema is conceptueel kunstenaar, studeerde museologie en is mede-oprichter van kunstenaarsinitiatief Satellietgroep (Den Haag, 2006). Satellietgroep onderzoekt de invloed van veranderende zee- en waterlandschap op mensen, gemeenschappen en leefomgeving in binnen- en buitenland.

Over Satellietgroep
Vanaf 2006 zet Stichting Satellietgroep zich in op de ontwikkeling van de kwaliteit en zichtbaarheid van cultuur in een veranderend zee- en kustlandschap. We beogen daarbij een nieuwe benadering van de relatie tussen kunsten en erfgoed, namelijk die van innoverend erfgoed. Dit manifesteert zich door cultuur midden in actuele vraagstukken over kusttransities te positioneren. Daarmee draagt Satellietgroep bij aan het leren begrijpen van dit specifieke Nederlandse kustlandschap. Hierbij speelt de opeenstapeling van meerdere vakdisciplines een belangrijke rol. Vanuit verschillende gezichtsvelden wordt het Nederlandse kustlandschap voor een breed publiek als innoverend erfgoed zichtbaar en beleefbaar gemaakt. Dit gebeurt op niet geïnstitutionaliseerd wijze, dus niet binnen de muren van een museum of op een sokkel, maar als organisch internationaal netwerk dat kuststeden en -gebieden verbindt. Door het activeren van  participatieve gemeenschappen worden nieuwe methodes en werken ontwikkeld die zorgen voor een andere collectievorming en –ontsluiting.

Stellingname is 7 maal gevonden als synoniem van een ander trefwoord:
standpunt (zn) :
bewering, convictie, denkbeeld, gedachte, gevoelen, gezichtspunt, gezindheid, houding, ingesteldheid, instelling, inzicht, mening, oogpunt, oordeel, opinie, opstelling, optie, opvatting, overtuiging, perspectief, platform, positie, stelling, stellingname, uitgangspunt, visie, zienswijze
mening (zn) :
convictie, denkbeeld, denkwijs, denkwijze, dunk, gedacht, gedachte, geest, gevoelen, gezindheid, idee, inzicht, inzien, kijk, oordeel, opinie, opvatting, overtuiging, standpunt, stellingname, visie, zienswijze, zin
opvatting (zn) :
begrip, beoordeling, beschouwing, convictie, denkbeeld, denkwijze, dunk, gedachte, geest, gevoelen, inzicht, kijk, mening, oordeel, opinie, optie, overtuiging, standpunt, stellingname, visie, zienswijze
gedachte (zn) :
convictie, denktrant, denkwereld, denkwijs, denkwijze, gedachtenwereld, gezindheid, inzicht, mening, oordeel, opinie, opvatting, overtuiging, standpunt, stellingname, zienswijze
opinie (zn) :
convictie, denkbeeld, gedachte, gevoelen, gezindheid, inzicht, mening, oordeel, opvatting, overtuiging, standpunt, stellingname
oordeel (zn) :
convictie, discretie, gevoelen, inzicht, mening, opinie, opvatting, overtuiging, standpunt, stellingname, zienswijze
opstelling (zn) :
houding, standpunt, stellingname

bg1.jpg
was from zee water art artist scheveningen zandmotor project cultural satellietgroep sea artists with badgast new coastal research dat